Veel vrouwen herkennen het gevoel van prikkelbaarheid, vermoeidheid of een dip vlak voor hun menstruatie. Maar wat als je stemmingsklachten zo heftig zijn dat ze je leven overnemen? Waar ligt de grens tussen ‘gewone’ PMS en de minder bekende, maar nog intensere aandoening PMDD? In deze blog leggen we uit wat het verschil is, hoe je het herkent, en wat je eraan kunt doen.
PMS vs. PMDD: wat is het verschil?
PMS staat voor premenstrueel syndroom. Het omvat zowel lichamelijke als emotionele klachten in de tweede helft van je cyclus (de luteale fase), zoals:
● Prikkelbaarheid
● Gespannen borsten
● Hoofdpijn
● Vermoeidheid
● Slaapproblemen
Deze PMS-klachten zijn ontzettend vervelend, maar meestal wel hanteerbaar en verdwijnen zodra je menstruatie begint.
PMDD (premenstrual dysphoric disorder) is anders. Dit is geen zwaardere PMS, maar een erkende stemmingsstoornis waarbij je jezelf volledig kunt kwijtraken in de dagen of weken vóór je menstruatie. De klachten zijn emotioneel en mentaal veel intenser, en kunnen je dagelijks functioneren ernstig verstoren.
Typische symptomen van PMDD zijn:
● Extreem wisselende stemmingen
● Huilbuien of paniekaanvallen
● Gevoel van hopeloosheid of depressie
● Woede-uitbarstingen
● Zelfverwijt of zelfs suïcidale gedachten
Deze klachten verdwijnen meestal weer zodra je menstruatie begint, maar kunnen elke maand terugkeren.
De oorzaak: niet een tekort, maar een overgevoeligheid
Bij PMDD is er meestal geen sprake van een hormonaal tekort of overschot. De hormonen zelf zijn normaal, maar het brein reageert er anders op.
Wat er gebeurt:
● Tijdens je cyclus schommelen je hormonen op een natuurlijke manier. Dat is normaal.
● In de tweede helft van je cyclus daalt het hormoon progesteron. Tegelijk daalt ook een stofje dat daaruit wordt gevormd: ALLO (allopregnanolone).
● ALLO heeft normaal een kalmerend effect op de hersenen, via de GABA-A-receptor: een soort ‘rempedaal’ in je brein dat zorgt voor ontspanning.
● Bij PMDD werkt die rustgevende werking minder goed. Je brein reageert overgevoelig op hormonale schommelingen tijdens je cyclus.
● Dit leidt tot mentale klachten zoals extreme stemmingswisselingen, somberheid, angst of paniek.
Deze overgevoeligheid komt niet uit het niets. Vroege stress, trauma, of een chronisch overprikkeld zenuwstelsel kunnen hieraan bijdragen. PMDD is dus niet alleen hormonaal, het is ook neurologisch en neurobiologisch.
Wat kun je doen bij PMDD?
Je hoeft hier niet mee te blijven worstelen. Er zijn stappen die je kunt zetten om meer grip te krijgen op je cyclus en je mentale welzijn.
1. Breng je cyclus in kaart
Houd een cyclusdagboek bij. Noteer elke dag je stemming, energie, klachten en menstruatie. Na een paar maanden zie je patronen en kun je daar op inspelen.
2. Leefstijl als basis
● Beweging (vooral buiten) heeft een bewezen positief effect op stemming.
● Stressreductie via ademhaling, meditatie of yoga helpt je zenuwstelsel kalmeren.
● Beperk alcohol, cafeïne en geraffineerde suikers, die je stemming negatief kunnen beïnvloeden.
3. Slaap en voeding
Zorg voor voldoende slaap en voed je brein met omega 3, B-vitamines, magnesium en tryptofaanrijke voeding (zoals bananen, zaden, kip of haver).
4. Psychologische ondersteuning
Therapie (zoals cognitieve gedragstherapie of EMDR) kan helpen bij het reguleren van emoties en het verwerken van onderliggende stress of trauma.
5. Professionele begeleiding
Vraag om hulp. Je hoeft het niet alleen te doen. Overweeg begeleiding van een orthomoleculair therapeut, psycholoog of gespecialiseerd arts.
Samenvattend
PMDD is geen aanstellerij, geen ‘zware PMS’ en zeker niet iets waar je ‘gewoon mee moet leren leven’. Het is een reële aandoening met een neurobiologische basis, die vraagt om begrip, erkenning en een persoonlijke aanpak. Begrijpen wat er in je lichaam gebeurt, is de eerste stap. Daarna kun je stap voor stap leren hoe je beter met de gevoeligheid omgaat, niet om je gevoelens weg te drukken, maar om weer ruimte te maken voor rust, stabiliteit en jezelf.
